Λίγο πριν την πρεμιέρα της μουσικής παράστασης "Καναρίνι μου γλυκό", η Μάρθα Φριντζήλα μιλάει για ότι πρόκειται να δούμε on Stage.
Ποιος είχε (πως προέκυψε), την ιδέα γι’ αυτή τη μουσική σύμπραξη και παράσταση που αφορά τη ζωή της Ρόζας Εσκενάζυ;
Την ιδέα την είχε ο σκηνοθέτης της ταινίας «Καναρίνι μου γλυκό» Roy Sher. Η ταινία παρακολουθεί τρεις μουσικούς να ακολουθούν το ταξίδι της ζωής της Ρόζας Εσκενάζυ, από την Τουρκία στην Θεσσαλονίκη κι από κει στην Αθήνα. Αυτό το ταξίδι θέλησε να παρουσιάσει ως συναυλία με την συμμετοχή μουσικών από την Τουρκία και την Ελλάδα και τρεις τραγουδίστριες, την Mehtap Demir στο τούρκικο ρεπερτόριο, την Yasmin Levy που τραγουδά ladino κι εμένα που έχω αναλάβει το ελληνικό ρεπερτόριο φυσικά.
Ποιο είναι το σημείο επαφής τριών ερμηνευτριών με διαφορετικό background, διαφορετική κουλτούρα και μουσική παιδεία, καθώς και χώρα, σε μια παράσταση που αφορά το ρεμπέτικο;
Αυτό που μας ενώνει είναι ο θαυμασμός και η αγάπη και των τριών για την μεγάλη τραγουδίστρια καθώς και το γεγονός ότι και οι τρεις έχουμε τραγουδήσει τα τραγούδια της. Η Ρόζα Εσκενάζυ είναι μεγάλη δασκάλα και για τις τρεις μας. Ο μοναδικός τρόπος που ερμηνεύει και η απίστευτη φωνή της δεν μπορούν να μην μας επηρεάσουν και με αυτήν την παράσταση έχουμε την ευκαιρία να την τιμήσουμε και να την ευχαριστήσουμε για όσα μας έχει δώσει.
Υπάρχουν κοινά στοιχεία του χαρακτήρα σας με αυτόν της μεγάλης ρεμπέτισσας; Εσείς από πού αντλήσατε έμπνευση για να αποδώσετε τα τραγούδια της δεδομένου ότι πάντα δίνετε μεγάλη σημασία στην ερμηνευτική απόδοση τους;
Δεν γνωρίζω αν έχω κοινά στοιχεία με τον χαρακτήρα της. Σίγουρα πάντως, δεν μπορώ να φανταστώ την ζωή μου χωρίς τραγούδι όπως κι η Ρόζα. Από μικρή αγαπώ το τραγούδι όπως κι η Ρόζα και γνωρίζω πως θα το υπηρετώ όσο ζω όπως κι η Ρόζα. Από αυτήν την πίστη και την λατρεία αντλώ την έμπνευση για να τραγουδήσω τα τραγούδια της.
Στη μουσική αυτή παράσταση θα υπάρχει και πρόζα; Με ποιο τρόπο θα δώσει παρόν η ταινία «Καναρίνι μου γλυκό»;
Στην παράσταση και οι τρεις τραγουδίστριες μιλάμε για την ζωή και την πορεία της –η καθεμιά στην γλώσσα της- τονίζοντας τις τρεις καταγωγές της Εσκενάζυ, ενώ παράλληλα θα υπάρχει οπτικό υλικό από την ταινία. Η παράστασή μας είναι σαν το ζωντανό trailer της ταινίας.
Υπάρχει η αγωνία για το πώς θα υποδεχτούν το ρεμπέτικο στις χώρες του εξωτερικού; Τι μοιράστηκαν μαζί σας οι δύο μεγάλες φωνές που θα συνεργαστείτε;
Αγωνία υπάρχει για την ίδια την παράσταση, όχι για την αποδοχή της. Όταν συμμετέχεις σε κάτι που το πιστεύεις και το αγαπάς, δεν γίνεται να μην το νοιώσει το κοινό σε όποια κουλτούρα κι αν ανήκει. Αυτήν την αγωνία μοιράστηκα και μοιράζομαι με τις δύο σπουδαίες τραγουδίστριες.
Πως προέκυψε η μεγάλη πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη; Έχει να κάνει με την πορεία της ρεμπέτισσας από την Τουρκία-εδώ;
Η Θεσσαλονίκη ήταν η δεύτερη πατρίδα της Εσκενάζυ, και εκεί ξεκίνησε να τραγουδάει. Στην Θεσσαλονίκη έγινε και η πρεμιέρα της ταινίας τον Μάρτη. Οπότε δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει από αλλού αυτό το ταξίδι.
«Κυνηγάτε» πάντα το διεθνές τραγούδι από τα πορτογαλικά στα αρμένικα από εκεί στα ελληνικά και πάλι έξω στα αγγλικά. Πιστεύετε στη γοητεία των διαφορετικών μουσικών ή και ο ξένος στίχος σας ιντριγκάρει να τον προφέρετε;
Όταν ακούω ένα τραγούδι, πρώτα ακούω την μουσική και μετά συγκεντρώνομαι στα λόγια. Έχει τύχει να μου αρέσει πολύ ένα τραγούδι και να μην ξέρω γιατί μιλάει, κι όταν μαθαίνω τα λόγια ανακαλύπτω πώς είχα δίκιο να μου αρέσει τόσο. Η αλήθεια είναι πως με ιντριγκάρει κιόλας να τραγουδάω σε άλλες γλώσσες. Είναι ένα παιχνίδι και μια δοκιμασία που με ευχαριστεί πολύ.
Φαίνεστε από τα άτομα που αγαπούν τα ταξίδια; Ισχύει και αν ναι, όταν πηγαίνετε σε έναν τόπο είστε με τα αυτιά κολλημένα στο τι θα ακούσετε να παίζει εκεί;
Ναι, αγαπώ πολύ τα ταξίδια. Όπου και να ταξιδέψω πάντα φέρνω μαζί μου πίσω στην Ελλάδα μουσική και καφέ ή τσάι από το κάθε μέρος. Θέλω γυρνώντας σπίτι μου, να πιω το τσάι ή τον καφέ μου ακούγοντας την μουσική που έφερα μαζί μου.
Υπάρχει κάποια χώρα που σας ενδιαφέρει η μουσική της και θέλετε να ταξιδέψετε;
Η Ινδία και η Αφρική. Αυτά είναι τα δύο μεγάλα ταξίδια που δεν έχω ακόμα καταφέρει να κάνω γιατί δεν είχα ποτέ τόσο χρόνο στην διάθεσή μου. Θα χρειαστεί τουλάχιστον ένα τρίμηνο το κάθε μέρος.
Το ρεμπέτικο είναι ένα είδος το οποίο από τεχνικής απόψεως παρουσιάζει δυσκολίες, ο τρόπος ερμηνείας σας θα «πατήσει» πάνω στη φωνή της Εσκενάζυ ή τα τραγούδια θα αποδοθούν με το δικό σας σημερινό τρόπο;
Δεν θα προσπαθήσω να μιμηθώ τον τρόπο ερμηνείας, θα προσπαθήσω να «συναντηθώ» μαζί της μέσα από τα τραγούδια της. Η διαδικασία μοιάζει λίγο με την προσπάθεια να συναντήσεις κάποιον που έχει πεθάνει. Είναι σαν να ζητάω την βοήθειά της, σαν να ζητάω την ευχή της.
Δημιουργήσατε μια μουσική παράσταση για μία εποχή που χωρίς να την έχουμε ζήσει (οι περισσότεροι), ειδικά σήμερα τη «νοσταλγούμε» παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι μιλάμε για χρόνια μετά τη μικρασιατική καταστροφή πριν το 2ο παγκόσμιο. Θεωρείται λογική την τόσο μεγάλη απογοήτευση των ημερών μας;
Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να απογοητεύεται. Όταν δεν ορίζεις την ζωή σου, όταν αποφασίζουν άλλοι για σένα, όταν νιώθεις πως δεν σε υπολογίζει κανείς πώς να μην απογοητεύεσαι; Ζούμε σε μια αδυσώπητη και παράλογη εποχή και ψάχνουμε καταφύγιο σε παλιότερες εποχές γιατί νομίζουμε πως τότε τουλάχιστον ήταν πιο αθώοι οι άνθρωποι και τα προβλήματά τους. Είναι σαν να θέλουμε να γυρίσουμε στο χωριό μας, στους προγόνους μας ή την φύση. Σαν να ψάχνουμε μέσα στα τραγούδια και τις μουσικές τις αισθήσεις μας που χάθηκαν και δεν επανέρχονται.
Επιλέξατε επιστροφή σε ένα είδος μουσικής όπως είναι το ρεμπέτικο, πρόσφατα είδαμε και τη ζωή μιας άλλης μεγάλης ρεμπέτισσας να αναβιώνει με μεγάλη επιτυχία στο θέατρο (Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου). Τι είναι αυτό που κάνει τον κόσμο να θέλει να μάθει για τη ζωή τους; Είναι οι προσωπικότητες, τα χρόνια, οι μουσικές;
Αυτές οι τρομερές γυναίκες, ύψωσαν το ανάστημά τους και ακολούθησαν τα όνειρά τους σε μια εποχή που οι γυναίκες θεωρούνταν πράγματα και όχι άνθρωποι. Αντιστάθηκαν, βγήκαν από τα σπίτια και την καταπιεστική καθημερινότητα και πήραν την ζωή τους στα χέρια τους. Η Ρόζα εγκατέλειψε το σπίτι της, έδωσε το παιδί της για υιοθεσία, έζησε χρόνια με έναν άντρα παντρεμένο, έκανε τις βόλτες της στην Αθήνα φορώντας τα σαλβάρια της περιτριγυρισμένη από γάτες. Πώς είναι δυνατόν μια τέτοια προσωπικότητα να μην μας σκανδαλίζει; Η Ρόζα ζούσε στις παρυφές της κοινωνίας, έξω από τα στεγανά και την ασφάλεια μιας «κανονικής» ζωής. Πώς να μην την ζηλεύουμε;
Θα προκύψει κάποια ηχογράφηση από αυτές τις παραστάσεις;
Δεν το γνωρίζω. Ωραία ιδέα, θα την μεταφέρω στην παραγωγή.
Πόσο θα διαρκέσει αυτή η περιοδεία;
Αυτό δεν το γνωρίζουμε. Ξεκινάμε από την Θεσσαλονίκη, περνάμε από την Αθήνα και την Ιερουσαλήμ με σκοπό να φτάσουμε στην Κωνσταντινούπολή κι από κει όπου μας βγάλει ο δρόμος. Ίσως κάνουμε κι ένα πέρασμα από την Αμερική που τόσο αγαπούσε η Ρόζα. Το ταξίδι μόλις άρχισε.
