Σίμος Κακάλας – Έλενα Μαυρίδου – Δήμητρα Κούζα
Είναι μια δυνατή ομάδα νέων ανθρώπων που είδαν το σύγχρονο ελληνικό θέατρο με άλλο μάτι. Όταν ο Σίμος Κακάλας συμμετείχε στη δημιουργία των Νέων Μορφών στη Θεσσαλονίκη, όλοι κατάλαβαν με ευκολία ότι αυτός ο σκηνοθέτης θα απασχολήσει το χώρο και τη χώρα, και δεν είναι υπερβολή αν αναλογιστούμε τις τόσες εκατοντάδες παραστάσεων που έπαιξαν σε Ελλάδα και εξωτερικό σκορπίζοντας στον κόσμο τη χαρά της δημιουργίας αλλά και την επανάσταση ενός νέου είδους θεάτρου με σώμα, φωνή, σιωπή, μάσκα και πρόσωπο σε απόλυτη αρμονία. Από τα χέρια του ξεπήδησαν γνωστά ονόματα που διανύουν τη δική τους διαδρομή, με πιο ξεχωριστή και πιστή σε εκείνον την Έλενα Μαυρίδου, βραβευμένη ηθοποιό, με το βραβείο Μελίνα Μερκούρη, τουτέστιν το πιο σημαντικό της χώρας επίσης. Και συζητώντας επίμονα για τη χώρα, τι άλλο θα μπορούσε να είναι αυτή η σειρά έργων «Γκόλφω, Ερωφίλη, Ορέστης» παρά ένα σχόλιο στην ελληνική παράδοση «Από την πρώτη στιγμή τα τρία έργα τα είδαμε ως μια αναζήτηση της θεατρικής ταυτότητας, της ελληνικότητας. Τι είναι αυτό το πράγμα, που είναι η παράδοση στην Ελλάδα του θεάτρου. Εκεί προστέθηκε ο “Απόκοπος” στην ουσία ένα εργαστήρι και από εκεί και πέρα μας απασχολεί το σύγχρονο ελληνικό θέατρο. Γιατί εντάξει με τα κλασσικά έργα αλλά το σύγχρονο θέατρο είναι αυτό που έχει νόημα. Το “Λιωμένο βούτυρο” ανήκει σε αυτή την κατηγορία και αργότερα ελπίζουμε να κατευθυνθούμε προς τα εκεί».
Επιστροφή στην πειραματική με αλλαγές;
Γενικώς αλλάζουμε κάθε τόσο. Μετά από καιρό, έχοντας δοκιμάσει κάποια πράγματα με αυτοσχεδιασμό πάνω στη σκηνή και τι μπορεί να πετύχει αυτός, δεν πήραμε έναν ηθοποιό στη λογική «έλα κάνε μια αντικατάσταση». Έχει διαμορφωθεί ένα ελαφρύτερο σκηνικό, για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην περιοδεία. Στα κατά τόπους μέρη στην Ελλάδα υπάρχει μια ιδιαιτερότητα. Σε πάρα πολλούς χώρους σου δίνουν το κλειδί «άνοιξε μπες». Πρέπει να προσαρμοστείς και με τη γνώση των προηγούμενων χρόνων να δημιουργήσεις κάτι αντάξιο αλλά και λειτουργικό».
Αυτοσχεδιασμός λοιπόν με ακροατήριο σε θετική ανταπόκριση;
Αυτό είναι κάτι που κτίζεται με τον κόσμο και όχι μόνο μεταξύ των ηθοποιών. Δουλεύουμε και αναπτύσσουμε το αυτοσχεδιασμό καθημερινά. Δεν είναι κάτι τυχαίο, έχει κάποιους κανόνες, έχει κάποιες παραλλαγές και πάντα υπάρχει το κείμενο, η βάση σου, η ασφάλεια που επιστρέφεις αν χρειαστεί.
Θέατρο τύπου μπουλουκιών σε μέρες κρίσης. Μήπως οι απαιτήσεις του κοινού σε τέτοιες εποχές έχουν μεγαλώσει;
Από τη στιγμή που δεν είσαι στην πρώτη μερίδα παραγωγής, δε φτιάχνεις ψωμί ή γάλα, προβληματίζεσαι αν αυτό που κάνεις μπορεί να περάσει σε μια κοινωνία. Αν όμως σκέπτεσαι ότι αυτό που κάνεις είναι εξίσου σημαντικό και αν κόψεις αυτή την «τροφή» σταματάς να είσαι άνθρωπος, τότε αλλάζει η όλη ψυχολογία. Εμείς από την αρχή κάνουμε «φτωχό» θέατρο. Αυτό μας έχει διδάξει την προσαρμογή. Παίζουμε σε πλατείες, σε χωριά απομονωμένα, είναι οι άνθρωποι πολύ ανοιχτοί «έλα παίξε εδώ στο δρόμο», οπότε κάνεις ένα «φτωχό» θέατρο που πρέπει να έχεις δυο φώτα κι ένα πατάρι.
Αναγνωρίζεται άραγε το μέγεθος ενός καλλιτέχνη –παρά τη δεδομένη προσφορά στην τέχνη και την επιρροή στο χώρο- όταν ενσυνείδητα επιλέγει να κρατά μια ίση απόσταση από το θέατρο του δρόμου και από τις μεγάλες θεατρικές σκηνές;
Είμαστε ηθοποιοί που προέρχονται από τα «σαλόνια». Σπουδάσαμε στο Κρατικό, παίξαμε σε μεγάλες σκηνές από νωρίς. Η αλήθεια είναι ότι έτσι και μπει το μικρόβιο του δρόμου είναι κάτι πολύ ισχυρό. Όταν πας σε ένα χωρίο της Κρήτης και παίζεις απέναντι σε μια χωματερή, όπου σε μια μαγευτική τοποθεσία έχουν αποφασίσει κάποιοι να πετάνε σκουπίδια και είσαι κομμάτι εκδηλώσεων για να ακουστεί η φωνή του χωριού, νιώθεις αλλιώς.
Ο δρόμος όμως δε δυσκολεύει τη δουλειά σας, δεδομένου ότι μιλάμε για παραστάσεις που οργανώνονται στη λεπτομέρεια.
Στο ίδιο χωριό παίξαμε στο δρόμο τον οποίο έκλεισαν με καφάσια για να μην περνάνε αυτοκίνητα. Ήταν και μια κολόνα της ΔΕΗ από πάνω, ρωτήσαμε έναν «μπορούμε να κλείσουμε το φως;». Μας κοίταξε « όχι» απάντησε προτείνοντας να το σπάσει με μια πέτρα! Φυσικά και δεν αφήσαμε να σπάσουν τη λάμπα και παίξαμε έτσι. Εκεί σου καταργεί τα σκοτάδια που έχει στην «Γκόλφω», αλλά παίζοντας παράλληλα καταλαβαίνεις ότι δεν είναι η ουσία αυτό, αλλά η σχέση που δημιουργείται με τον άνθρωπο και αρχίζεις να το αναζητάς. Την πρώτη φορά που επιστρέψαμε στην Πειραματική μετά από καιρό που παίζαμε έξω, ακούμε μια ησυχία και λέμε που είναι τα αυτοκίνητα, ο κόσμος, το Λούνα Παρκ;
Είναι καιρός για πολιτικό θέατρο;
Στοιχεία είχε η Γκόλφω ή, η Ερωφίλη και σίγουρα ο Ορέστης είναι κάτι που για μένα είναι μέσα στο θέατρο που είναι μια πολιτική πράξη.
Ο Κακάλας σε ρόλο ηθοποιού, τώρα πληρώνει ο σκηνοθέτης την πειθαρχία που μέχρι σήμερα απαιτούσε;
Αυτό το σκέφτηκα, ίσχυε όταν άρχισα να παίζω με τη μάσκα, όχι ως προπονητής ή trainer όταν μπαίνεις μέσα είναι εντελώς διαφορετική και εκεί νιώθεις και την τρομερή αντίθεση που έχεις με τον άλλο ρόλο και με δυσκολεύει ακόμη και δυσκολεύει και τους συνεργάτες. Σκέφτηκα τι τους βάζω και κάνουν και τι κάνω εγώ. Ο καθένας προσωπικά αλλά και ως ομάδα εξασκούμε τα σώματα μας, με ενδυνάμωση και stretching και ειδικές ασκήσεις για να εξασκήσουμε τη χρήση της μάσκας.
Και η μάσκα εκεί, κρύβει εκφράσεις και αναδεικνύει κινήσεις… μα δε γεννιέται η επιθυμία να την πετάξεις και να τα πεις όλα με τα μάτια;
Ακόμη και στη ζωή όταν προσπαθείς να περιγράψεις κάτι, το σώμα ακολουθεί, δεν είναι μόνο καθαρά το πρόσωπο που περιγράφει. Εξάλλου οι μεσογειακοί λαοί το σώμα μας το χρησιμοποιούμε πολύ άρα κατανοούμε τη γλώσσα του σώματος πιο εύκολα.
Γιατί λοιπόν το ελληνικό θέατρο δε δίνει τόση σημασία στη μάσκα… μήπως τελικά «εν αρχή ην ο λόγος»;
Όλοι έλληνες ηθοποιοί θα μπορούσαν να κάνουν μάσκα, άσχετα αν στο θέατρο δεν τη χρησιμοποιούν, απλά υπάρχει μια λογική από τις σχολές όπου το βάρος έχει πέσει στο λόγο. Γενικά είναι μεγάλο το θέμα «τι είναι ο λόγος;», η πνοή του Θεού όπου είναι μια κίνηση που ενεργοποιεί το σώμα ή μήπως τα λόγια -μπλα μπλα- και φοράμε ένα κοστούμι για να πούμε απέξω.
Μήπως η λύση για γρήγορη επιτυχία κρύβεται στα blockbusters;
Αυτό δε με απασχόλησε ποτέ και το όλο κόνσεπτ ήταν «κοιτάξτε πάμε για μια αναζήτηση και μόλις ολοκληρωθεί βλέπουμε τι κάνουμε μετά». Δεν είμαστε σε μία χώρα που θέλεις να κάνεις έρευνα και μπορείς να το πραγματοποιήσεις. Μόνο στο πανεπιστήμιο της Κρήτης κάνουν έρευνα, αν πεις αλλού ότι θέλεις δέκα χρόνια να ψάξεις, θα σου πουν «κάνε σε δύο μήνες για να κάνουμε κι αυτό και το άλλο στο ενδιάμεσο». Έπρεπε να βρούμε μόνοι μας τρόπο να στηρίξουμε την έρευνα μας και εκεί μπήκε το μπουλούκι ως ιδέα, ανεξάρτητα από το έργο, με τον καιρό, η σχέση με το κοινό σε κάθε πόλη, με ανθρώπους που έχουν έρθει σε όλες τις εκδοχές των έργων μας, είναι πολύ συγκινητική και αυτή έχει αξία.
Παράσταση:
Λιωμένο Βούτυρο του Σάκη Σερέφα σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα
Από 19 Οκτώβρη και για 3 εβδομάδες στην Πειραματική Σκηνή της Τέχνης: Θέατρο «Αμαλία»
Πληροφορίες:
Αμαλίας 71, Τ: 2310 821483, http://www.piramatikiskini.gr
Public, Τσιμισκή 24 & Mediterrenean Cosmos
